Schematherapie
Schematherapie is een vorm van psychotherapie ontwikkeld ondermeer door Jeffrey Young. In deze vorm van behandeling wordt ingegaan op de relatie tussen huidige klachten en problemen en onderliggende denkpatronen en gedragspatronen die als een rode draad door het leven lopen.
Wat is schematherapie?
Linda wordt telkens verliefd op 'foute' mannen, waardoor zij vaak teleurgesteld raakt in relaties. Johan durft op zijn werk nooit te laten zien wat hij heeft bereikt, waardoor hij niet verder komt in zijn carrière. Evelien cijfert zichzelf altijd weg in relaties en vriendschappen.
Als je telkens in dezelfde valkuil stapt en zich voortdurend negatieve patronen herhalen in jouw leven, dan zou er sprake kunnen zijn van negatieve schema's.
Wat zijn schema’s?
Schema’s zijn de ‘interne blauwdrukken’ die bepalen hoe je kijkt naar jezelf, naar anderen en naar de wereld om je heen. Negatieve schema's zijn hardnekkig: ze lopen als een rode draad door het leven; vormen overtuigingen, gevoelens en ervaringen. Ze ontstaan veelal door nare ervaringen tijdens de kindertijd. Bijvoorbeeld in de steek gelaten worden door een ouder, emotioneel verwaarloosd worden of gepest worden op school.
Elk kind heeft behoefte aan veiligheid, verbondenheid, autonomie en waardering, maar ook realistische grenzen. Dit zijn de basisbehoeftes; die zijn universeel. Als hieraan niet wordt voldaan loopt een kind kans negatieve schema’s te ontwikkelen. Deze neem je mee in het volwassen leven. Als je vroeger bent mishandeld door jouw ouders, heb je misschien wel het schema Wantrouwen ontwikkeld. Hierdoor voel je je vaak bedreigd door anderen, ben je op je hoede in contact met anderen, heb je moeite met je veilig voelen. Het kan leiden tot spanningen, conflicten, gevoelens van eenzaamheid, veel boosheid of juist verdriet. Dit alles heeft veel invloed op het dagelijks functioneren, de kwaliteit van je relaties.
Een ander, die gekleineerd werd als kind door een van de ouders of misschien door een ander persoon, zoals een docent, kan zich als volwassene nog altijd minderwaardig voelen. Vanuit dat minderwaardig voelen kan iemand moeite hebben om voor zichzelf op te komen, last hebben van depressie en somberheid, voortdurend angstig zijn voor veroordeling door anderen. Veel mensen die last hebben van schema’s voelen zich als volwassene nog net zo zoals zij zich als kind hebben gevoeld met alle gevolgen van dien voor hun dagelijks functioneren.
Negatieve schema’s blijven bestaan
Hoewel ze niet goed voor je zijn, voelen negatieve schema’s vaak vertrouwd aan. Nieuwe ervaringen zijn vaak een bevestiging van die schema’s (bijvoorbeeld Linda, die weer in de steek is gelaten door een onbetrouwbare man).
Het doel van schematherapie is je te helpen je problematische schema’s op te sporen en te gaan ontdekken hoe schema’s bij jou mogelijk zijn ontstaan. Mogelijk ga je ontdekken hoe er vroeger niet aan jou basisbehoeften werd voldaan waardoor je bent gaan geloven dat er iets mis met je is, dat het jouw schuld was, dat je er niet toe doet. Samen met je therapeut zul je inzicht gaan krijgen in hoe de schema’s vandaag de dag onbedoeld, nog altijd in stand worden gehouden en hoe je deze negatieve patronen kunt gaan doorbreken. Samen met je therapeut zul je gaan ontdekken hoe je in je volwassen leven beter voor jezelf kunt gaan zorgen en anderen kunt toestaan voor jou te zorgen. Zo doorbreek je de patronen die vanuit je jeugd zijn ontstaan.
Je zult in therapie de omstandigheden die tot het ontstaan van de schema's hebben geleid gaan verwerken. Dat is waarschijnlijk een ingrijpend en emotioneel proces, omdat het vaak om verdrietige, pijnlijke en soms traumatische gebeurtenissen gaat. Je therapeut zal je zo goed mogelijk steunen en begeleiden in dit proces (door het moeras heen) zodat je veilig aan de overkant komt.
Linda heeft bijvoorbeeld in haar therapie weer stilgestaan bij de keren dat haar vader haar in de steek liet. Zij leerde in therapie dat zij juist een vader nodig had waar zij op kon rekenen. Dat was de basisbehoefte waarin zij is tekort gekomen. Zij besefte dat het niet haar schuld was, maar dat haar vader niet in staat was om er voor haar te zijn. De boosheid en het verdriet hierover is ze gaan herkennen en toelaten bij zichzelf.
Op deze manier kun je de invloed van negatieve schema’s verminderen zodat je een leven kunt leiden waarin je zorgzamer en liefdevoller met jezelf en anderen kunt omgaan.
Werkt schematherapie?
Afgelopen jaren zijn er diverse wetenschappelijke ontderzoeken verricht naar de effectiviteit van schematherapie bij persoonlijkheidsproblemen. Naar voren is gekomen dat schematherapie een van de meest effectieve behandelvormen is voor het doorbreken van hardnekkige en langdurig bestaande negatieve gedrags- en denk-patronen.
Leestips
'Patronen doorbreken' van Hannie van Genderen
'Leven in je leven' van Jeffrey Young